Thursday, March 31, 2011

Diskrusu Vice Ministra da Saude, RDTL Iha Kampanha Nasional Ba Advokasia Nutrisaun


“NUTRISAUN DI’AK SUPORTA DEZENVOLVIMENTU
TIMOR LESTE”

Kampanya Advokasia Nutrisaun


Exelentissimo:

Distintos konvidadus Senhoras e Senhores

Maluk tomak hosi Ministerio da Saude no Ministerio sira seluk.
Reprezentante hosi Agencia Organizasaun Nasoens Unidas (ONU)nian, NGOs sira, Organizasaun Sociedade civil tomak,

Loron di’ak no susesu di’ak ida ba ita hotu iha fatin ida ne’e, hodi hahu inicia kampanya advokasia nutrisauan iha tinan ida ne’e
Malnutrisaun hanesan problema publiku ne’ebé kompleksu tamba faktores barak maka halo impedimentu ba sobrevivensia inan no labarik sira, ne’ebé kontribui ba mortalidade no morbidade sei as iha Timor Leste, ida ne’e maka sae preokupasaun boot tebes ba ita hotu.

Edukasaun no pratika maka dalan ida atu muda ema nia hanoin no hahalok ba pratika moris saudavel hodi atinji estatuto nutrisaun ne’ebé optimu, liu-liu iha grupu vulneravel sira. Responde ba preokupasaun hira ne’e, no bazeia ba planu anual Programa nasional nutrisaun 2011 nian programa sei fokus liu ba kampanya advokasia nutrisaun hodi hasae konsiensia ne’ebé as iha nivel hotu-hotu, hahu husi nivel altu to iha nivel komunidade, Aldei Sukus, liu husi atividade SISCa atu bele tau problema malnutrisaun hanesan kazu importansia ne’ebé sei fo impaktu ba dezenvolvimentu ema ba futur, liu-liu maka hasae konsiensia pratika nutrisional.

Atividade kampanya advokasia ne’e mos hanesan parte ida atu refleta ba politika no planu de asaun kona ba Deklarasaun Komoro iha data 18 de Otubru 2010, Relasiona ho komemorasaun Loron Mundial Aihan, ho Komitmentu husi Ministerio 7 atu Hakotu Hamala no malnutrisaun. Ministerio da Saude responde ba atinjimentu Meta Dezenvolvimentu Meleniu (MDGs 1,4,5,6) hodi hare ba planu estratejiku saude nian hodi asegura Timor oan Saudavel iha Timor Leste Saudavel ,ne’ebé sei lases husi ema idak-idak nia direitu atu bele asesu ba saude no asessu ba aihan ho kualidade no nutrivu.

• Hadia nutrisaun ba Dezenvolvimentu maka planu no vizaun Ministerio da Saude, Departamentu nutrisaun katak, Timor Oan ho estatutu nutrisaun di’ak ba Dezenvolvimentu, maka missaun programa hodi asegura servisu asistensia nutrisaun ho kualidade ba ema hotu tuir nessesidades espesifiku, asegura ema hotu ba asesu aihan nutrivu liu husi promusaun edukativu ba konhesimentu, atetudi no pratika, i promove partisipasaun familia, komunidade no parte intersadus seluk ho objetivu Hasae konsiensia husi nivel hotu-hotu ka ba ema sira ne’ebé foti desizaun atu kompriende kona ba kontribuisaun nutrisaun di’ak ba dezenvolvimentu humanu no ekonomia

Atividade ne’ebé sei halao
• Halao advokasia iha nivel altu, sira hodi tau importansia ba problema malnutrisaun ne’ebé sei as, no investimentu programa hodi hasa’e rekrusus humanu, Hadia infraestrutura hodi resolve mukit
• Halao advokasia iha nivel mediu, maka, ba dala uluk sei halao sorumutu ba instituisaun hotu, bazeia ba planu prioridade 2011 hodi hetan planu de asaun ne’ebé justu ba implementasaun Distritu
• Halao advokasia iha nivel Distritu atu asegura ema hotu ba asesu aihan nutrivu liu husi promusaun edukativu ba konhesimentu, atetudi no pratika, i promove partisipasaun familia, komunidade no parte intersadus seluk
• Involve parte intersadus sira hodi halao advokasia iha nivel komunidade sei halo iha postu SISCa sira iha teritorio tomak, tuir orario SISCa husi fulan Abril to Dezembru 2011

Targetu ne’ebé hakarak atinji husi kampanya advokasia ne’e maka:
• 13 distritu implementa kampanya advokasia
• 65 centru da saude no hospitais sira iha tinan tomak sei reforsa edukasaun
• 452 postu SISCa halao atividade promusaun e edukasaun nutrisaun

Ikus liu hau hakarak hato’o hau nia apresiasaun ba ita boot sira hotu ne’ebé fo kontribuisaun ba kampanya advokasia ida ne’e, hodi hadia kualidade humanu nudar investimentu ida husi parte saude ba dezenvolvimentu Timor Leste, No agredesimentu boot ba no obrigada, ba USAid, UNICEF, WHO, no, Parseriu sira seluk ne’ebe fo mos suporta no komitmento ba advokasia ida ne’e, Hodi bele asegura katak nutrisaun nee ba ema hotu iha Timor Leste

Espera katak ita hotu ho vizaun ida liman barak hodi halao kampanya ne’e susessu

“ Mai Hamutuk Ita Hasae produsaun lokal no promove pratika ne’ebé optimu ba fo han labarik ho sucesu hodi hadia nutrisaun ba dezenvolvimentu Timor Leste ba Futuru”.

Obrigada,

Dili, 29 de Marsu de 2011
Vice Ministra da Saude,RDTL
Madalena Fatima M.H.C. Soares B.Ns

No comments: