Monday, July 04, 2011

VM Hanjam Relata Progresu Saude Railaran ba OMS Zenebra

VM Hanjam relata ba Centru Organizasaun Saude Mundiál iha Zénebre Suisa entre nasaun konvidadu seluk konaba progresu servisu saude railaran. Iha oportunidade ne’e, VM Hanjam foka liu ba doensa naunkontajioza sira hanesan fuma sigaru, sofre korasaun, diabétiku, sroke no hiperténsia. Vizita refere halo’o durante semana 3 iha fulan Maiu.

VM Hanjam fo sai ba públiku lia hirak ne’e edifísiu MS Caicoli Dili, Tersa, 7 Juñu 2011, katak vizita ba Zenebra ne’e relasiona ho loron mundiál ba saude ne’ebé tinan ne’e foka liu ba moras naunkontazioza katak moras hirak ne’ebé la da’et hanesan konsumu sigaru impaktu ba moras króniku kanker ba pulmaun, moras korasaun, diabétiku, ran midar, strok, hipertensi.
“Husi moras hirak ne’e ami koalia maka’as liu hadi’a polítika iha organizasaun saude mundiál ne’ebé komitmentu ne’e hala’o iha enkontru iha Jakarta, Moskova no Konsellu Internasionál iha Nova Yorke”, informa VM Hanjam.
Iha oportunidade ne’e VM Hanjam haktuir ba asembleia jerál OMS, MS Timor nia papel iha OMS liuliu orsamentu sira ne’ebé OMS apoia ona ba dezenvolvimentu saude railaran.
            Iha sorumutu internasionál ne’e, asembleia jerál nomeia VM Hanjam nu’udar Prezidente Board inklui lider saude na’in 4, parte Arabia, nasaun Maroko sai nu’udar prezidente, Azia Sudesteaziatiku - Azia Leste-Azia Oeste, rai Japaun mak sai nu’udar Prezidente Board, Noruega nu’udar prezidente ba parte Eropa, no husi Afrika nian nasaun Burundia mak prezidente.
            VS MS Hanjam afirma komitmentu internasionál atu implementasaun polítika NCD. “Polítika NCD tenki armoniza ba polítika saude hanesan halo exerxíxio, hamenus sigaru, hado’ok-an husi moras ne’ebé non CDC nian, tamba moras refere folin karu liu ba kurativu. Ha’u hakarak hadi’a ne’ebé interesante iha mundu tomak prevensaun asidente ba labarik sira tamba iha Timor labarik barak mak sei trankadu liu nune’e oinsa fabrika dezain brinkeidu ne’ebé seguru ba labarik sira.”
            VM Hanjam hakarak haluan kooperasaun bilateral ba polítika doensa naun kontazioza liuhusi esforsu aproximasaun ho nasaun viziña sira hanesan Indonesia, Austrália, Singapura no China ho objetivu atu fasilita treinamentu tékniku ba Timoroan atu instala ekipamentu iha fasilidade saude railaran nune’e hamenus transferénsia pasiente ba raili’ur.
            Tinan-tinan sai hanesan istória Organizasaun Saude Mundiál nian ne’ebé hala’o ona tinan 64, nune’e Timor-Leste partisipa ativu pos-independénsia durante tinan 10 ona. Sorumutu ne’e sai ona obrigasaun ba nasaun hotu-hotu iha mundu atu partisipa inklui Timor-Leste.
            VM Hanjam esklarese katak Timor-Leste reprezenta nasaun 10 iha Sudesteaziátiku hamutk nasaun 19. “Nune’e husi enkontru ne’e Timor eleitu tama iha rotasaun elektivu ba premeiru Prezidente CEIR ba tinan ida hanesan 2011-2012 fulan Maiu."**

No comments: