Wednesday, June 01, 2011

Lansamentu Kampanya Advokasia Nutrisaun Nivel Distritu “NUTRISAUN DIAK SUPORTA DEZENVOLVIMENTU BA JERASAUN NEBE PRODUKTIVU NO MATENEK ”

Sua Exelensia Presidente RDTL
Sua Execensia Primeiru Minsrtru RDTL
Exenlentissimo membrus do Governu, Parlementu, Agencia Nasoins Unidas, Organizasaun nao Govermental
Reverendissimo Religiosos, labarik sira husi Distrito 13 no komponente tomak maka hau respeita

Uluk nanain la haluhan atu hato’o , ita nia agradecemintu ba graca wain no domin nebe Nai Maromak haraik ba ita lubun boot ida, ne’e hodi hamutuk festeija loron labarik nian no halao mos advokasia nutrisaun hodi haburas labarik sira nia kresimentu no dezenvolvimentu ba futuru

Exelentissimo konvidadus Senhoras e Senhores

Estatistika (DHS 2010) hatudu katak, hatun ona taxa mortalidade labarik husi 66/1000 nadus vivus ba 44/1000 nadus vivus, ne’e hatudu katak ita hotu nia servisu maka’as no komunidade nia partisipasaun ba asistensia saude, maibe resultadu ne’e, mos hatudu katak status nutrisaun ba labarik sei a’as nafatin, hanesan; labarik nebe sofre malnutrisaun kroniku nebe resulta ba krekas no badak (raes) sei iha prosentu 58%, labarik nebe krekas maran 18% no labarik nebe todan menus 44,%, labarik nebe anemia 38%.

Dadus nebe hau temi iha leten maka fo impaktu husi konsekuensia nutrisaun nian maka halo ema laburas nia la produtivu, jerasaun nebe fraku intelektualidade, mentalidade no fizika.

Direitu labarik nia ida mos maka asesu ba saude no aihan nebe diak, tamba ne’e, ita hotu nia komprimisu oinsa atu labarik sira labele hetan malnutrisaun mak ita sei fo atensaun liu ba asegura saude maternu infantil, no hasae produsaun agrikula ba diversifikasaun aihan. ida ne’e maka sai preokupasaun boot tebes ba ita hotu, sei ita la hahu hadia husi agora maka sei fo impaktu boot ba kualidade rekursus umanu aban bairua, ho vizaun ida katak;

Sai feto no mane nebe forte ,matenek no produktivu hodi dezenvolve nasaun , maka ita hotu nia dever atu investe ba labarik, “maibe labele haluhan katak investimentu hahu kedas iha inan nia knotak to idade tinan rua ,maka sei hetan labarik nebe forte, joven nebe matenek, adultus nebe produktivu, idozu nebe saudavel, maka sei sai familia no nasaun nebe forte.”

Exelentissimo konvidadus Senhoras e Senhores

Governu RDTL, tau mos prioridade boot ba seguransa alimentar no nutrisaun, maka liu husi linha Ministerial 7 refleta ona política no deklarasaun Comoro, 18 de Outubru, 2010, “ ho komitmentu ba Hakotu Hamlaha no Malnutrisaun.”

Reflekta ba assuntu ida ne’e maka, Ministerio da Saude no Ministerio da Agricultura hamutuk ho parseiru hotu, realiza kampanya de Advokasia nutrisaun atu muda ema nia konhensimentu, atetudi ba pratika nutrisional no agrikula.

Iha mos espektasaun nebe hakarak atu atinji maka:
• Hasae partisipasaun komunidade asessu ba SISCa hodi hetan asistensia saude, nutrisaun nebe konprensivu liu-liu ba inan no oan
• Muda komunidade nia hahalok ba pratika preparasaun aihan no moris saudavel
• Involve partisipasaun extensionista agrikula iha atividade SISCa hodi eduka komunidade ba agrikula nebe diak, hodi utiliza kintal uma hun hodi produs aihan nutrivu, no diversifikasaun

Exelentissimo konvidadus Senhoras e Senhores

Hare ba tema “Labarik nia Direitu, ita hotu nia dever, mai ita investe ba Sira, maka ita hotu nia komprimisu ba dala uluk maka “hadia sira nia nutrisaun”

Atu hetan nutrisaun nebe diak hodi suporta dezenvolvimentu ba jerasaun produktivu no matenek

Hau deklara katak hahu ohin 1 de Junho 2011 to’o Junho 2012, Distritu 13 sei implementa advokasia nutrisaun, 65 fasilidade da Saude sei reforsa edukasaun nutrisaun, 475 postu SISCa no kanal saida deit halo advokasia nutrisaun.

Espera katak ita hotu ho vizaun ida maibe liman barak hodi halao kampanya ne’e ho susesu.

“ Mai Hamutuk Ita Hasae produsaun lokal no promove pratika nutrisaun nebe optimu, ba fo han labarik sira ho sucesu hodi hadia nutrisaun ba dezenvolvimentu jerasaun nebe produktivu no matenek iha Timor Leste ba Futuru”.
Obrigado.

Viqueque, 1 de Junho de 2011

Nelson Martins
Ministru da Saude,RDTL

No comments: